Dekarbonizacja miast

Ten ważny temat był również przedmiotem dyskusji plenarnej podczas wydarzenia HSBC Cities of the Future 2019. Panelowi przewodniczył Philippe Henry, dyrektor Globalnej Bankowości, EMEA, Global Banking and Markets. Panelistami byli:

• Bruno Hervet, wiceprezes Zarządu Smart & Resourceful Cities, GROUPE SUEZ
• Tom Mackellar, dyrektor finansowy Europe Lendlease
• Myriam Maestroni, prezes Economie d'Energie, Prezes ON5 Company (Wielka Brytania / Włochy / Hiszpania)
• Josué Tanaka, dyrektor zarządzający, Efektywność Energetyczna i Zmiany Klimatu, Strategia Operacyjna i Planowanie Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

W miastach mieszka obecnie około 50% ludności świata i oczekuje się, że odsetek ten będzie wzrastał. Miasta wytwarzają również ~80% światowego PKB, a ich efekt sieciowy stanowi podstawę edukacji, tworzenia miejsc pracy, handlu, przemysłu, usług finansowych, infrastruktury i technologii, a także rozwoju kultury.

Jednakże przyczyniają się one do około 70% światowej emisji gazów cieplarnianych, a odsetek ten będzie wzrastał wraz z dalszym wzrostem liczby mieszkańców. Dlatego też dekarbonizacja miast jest kluczowym czynnikiem w przejściu na gospodarkę niskoemisyjną i w walce ze zmianą klimatu. To z kolei zależy od tego, jak szybko nastąpi przejście od koncepcji do konkretnych projektów dekarbonizacji, które faktycznie mogą mieć znaczący wpływ na ślad węglowy miast.

Postęp

Pierwszym obszarem dyskusji panelistów był postęp, jaki dokonuje się w dekarbonizacji miast. Wspólnym tematem w kilku ich odpowiedziach było to, że motyw i presja polityczna ze strony obywateli były integralną częścią zapewnienia jak największego postępu. Prowadziło to do wdrażania rozwiązań na dużą skalę w zakresie przemieszczania się, budownictwa, mieszkalnictwa, ale także inteligentnych rozwiązań w zakresie monitorowania jakości powietrza. Dlatego, choć łatwo było postrzegać rozwiązanie jako technologiczne, w rzeczywistości było ono w dużym stopniu instytucjonalne i polityczne.

Było to widoczne w zmianie kryteriów, jakimi administracja miejska kieruje się przy wyborze partnerów biznesowych z sektora prywatnego. „Działamy w 12 miastach na całym świecie: w Stanach Zjednoczonych, Australii, Azji i Europie”, powiedział Tom Mackellar z Lendlease. „We wszystkich tych miastach większość nowych przedsięwzięć, które pozyskujemy, w ~70% wynika z naszych społecznych powiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Z naszego doświadczenia wiemy, że ekonomia, która kiedyś była dominującym motywem, teraz stanowi prawdopodobnie tylko ~30% procesu wyboru”.

Uczestnicy panelu podkreślili kilka obszarów, w których ich zdaniem postęp jest wciąż opóźniony, a jednym z przykładów jest niewystarczające upublicznianie informacji o rządowych funduszach na rzecz zrównoważonego rozwoju. W Europie jest obecnie około 100 milionów starszych mieszkań, które zużywają zbyt dużo energii, 6 do 9 razy więcej niż nowe mieszkania niskoemisyjne. „Dostępne są dotacje mające pomóc konsumentom w usprawnieniu domów, aby rozwiązać ten problem, ale wiele z nich nie jest dobrze nagłośnionych, więc wykorzystanie tego rodzaju dopłat jest niskie”, wyjaśniała Myriam Maestroni z Economie d'Energie. „Zużycie energii na poziomie gospodarstw domowych odpowiada za ponad jedną trzecią emisji CO2 i jest to ważna kwestia do zaadresowania”.

Powiązaną przeszkodą są różnice w finansowaniu wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej, które również hamują postęp. Zgodnie z prognozami Międzynarodowej Agencji Energetycznej 42% dekarbonizacji ma pochodzić z efektywności energetycznej, a 38% z odnawialnych źródeł energii. O ile jednak ich względne znaczenie może być mniej więcej równe, o tyle ich finansowanie już nie, przy czym zdecydowanie najwięcej środków przeznacza się obecnie na odnawialne źródła energii.

Innym obszarem, w którym zdaniem panelu postęp był ograniczony, był niekontrolowany rozwój miast. Ostatnie badania wykazały, że rozrastanie się miast jest wielokrotnością wzrostu liczby ludności. W najgorszych przypadkach powierzchnia miast powiększa się siedmiokrotnie szybciej niż tempo wzrostu liczby ludności. Jest to poważny problem ze względu na wpływ, jaki wywiera na transport, zużycie energii i emisję dwutlenku węgla.

Technologia i modele biznesowe

Uczestnicy panelu przedstawili również swoje poglądy na temat tego, w jaki sposób technologia i nowe modele biznesowe mogą w znaczący sposób przyczynić się do dekarbonizacji miast. W tym kontekście wydaje się, że niektóre miasta koncentrują się bardziej na użytkownikach, funkcjonalności i nowych usługach niż na nowej infrastrukturze. Stanowi to znaczącą zmianę gospodarczą, która sprzyja rozwiązaniom wykraczającym poza innowacje technologiczne.

Przykładem tego, przytoczonym przez Bruno Herveta z Groupe SUEZ, jest Dijon. Miasto rozpoczęło 12-letni projekt, który łączy projektowanie, budowę i obsługę wielu usług – takich jak oświetlenie uliczne, kamery CCTV, regulacja ruchu, geolokalizacja i flota miejska — w ramach jednego kontraktu prowadzonego przez jedno konsorcjum. „Innowacją nie jest tutaj nowa technologia, ponieważ wymagana technologia już istnieje” — powiedział Hervet. „Innowacja polega na zmianie modelu biznesowego miasta poprzez przełamanie konwencjonalnych silosów usługowych i pracę lateralną.

Jednym z największych wyzwań dla potencjalnych partnerów rozwoju sektora prywatnego w zakresie zaspokajania potrzeb administracji miejskiej w ramach zrównoważonego rozwoju jest łańcuch dostaw. Przemysł budowlany na całym świecie nie jest wysoce dochodowym biznesem, więc nie posiada wolnych środków, aby inwestować w innowacje potrzebne do wyeliminowania węgla z łańcucha dostaw, np. w produkcji betonu, stali i szkła. To jednak napędza innowacje w zakresie wykorzystania materiałów alternatywnych. Na przykład w połowie 2018 roku Lendlease wzniósł najwyższy i największy na świecie budynek biurowy z drewna konstrukcyjnego w Brisbane Showgrounds. Ogólnie rzecz biorąc, firma ponownie rozważa cały cykl budowy, aby upodobnić go do procesu produkcyjnego, który eliminuje marnotrawstwo na każdym etapie procesu.

Istnieje również praktyczne pytanie, w jaki sposób można ułatwić bankom wspieranie zielonej technologii. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju aktywnie uczestniczył w tworzeniu sieci około 150 lokalnych banków komercyjnych i pomagał im w rozwijaniu ich zdolności do finansowania efektywności energetycznej. Ważną częścią tego procesu było opracowanie sposobów na zminimalizowanie dodatkowych kosztów ponoszonych przez banki. Jednym z przykładów jest wybór technologii, który umożliwia bankom zapoznanie się z najbardziej zaawansowaną technologią efektywności energetycznej dla każdego kraju, którą można praktycznie wdrożyć. To rozróżnienie ma decydujące znaczenie, ponieważ najbardziej zaawansowana technologia jest mało przydatna, jeśli w danym kraju nie ma możliwości jej utrzymania i serwisowania. Korzystając z wyboru technologii, bank może szybko i łatwo określić opłacalność finansowania danej technologii w konkretnym terenie.

Ten rodzaj praktycznego rozważania kosztów ma również zastosowanie z perspektywy kredytobiorcy. Jednym z aspektów tej kwestii jest to, jak najlepiej zminimalizować koszty administracyjne, gdy projekt jest skonstruowany wokół użytkowników i funkcjonalności, a nie skupia się na infrastrukturze. „Jakiego pakietu zabezpieczeń będzie wymagał bank w takich okolicznościach?”, zapytał Bruno Hervet. „Jak można to osiągnąć bez ponoszenia wysokich kosztów prawnych związanych ze strukturą projektu? Jak możemy sprawić, by było to łatwiejsze, mniej kosztowne i mniej złożone niż strukturyzowane finansowanie projektów?”

Różnica w zielonym finansowaniu

Rynek zielonych obligacji rozwija się w ostatnich latach w szybkim tempie. Według danych Refinitiv w I półroczu 2019 r. zielone obligacje pozyskały 86 mld USD, czyli ponad czterokrotnie więcej niż w I półroczu 2015 r.¹. Zakres emitentów również się rozszerza — w I kwartale 2019 r. na rynek weszły 43 nowe podmioty z 17 krajów² , które odpowiadały za prawie 25% emisji. Choć liczby te są imponujące, kiedy panel poproszono o wyrażenie opinii na temat praktycznego wpływu zielonego finansowania na program dekarbonizacji, zauważono, że zielone obligacje nadal stanowią jedynie bardzo mały procent całkowitej emisji obligacji.

Josué Tanaka zauważył, że podczas gdy EBOiR ciężko pracował nad uproszczeniem strony podażowej (kredytodawców), istniały praktyczne ograniczenia strony popytowej (kredytobiorców). „Finansowe podstawy, takie jak zdolność kredytowa, nadal muszą być obecne” — powiedział. „Jaka jest fizyczna podstawa miasta? Na co je stać? Realistycznie rzecz biorąc, wielu burmistrzów znajdzie się w sytuacji, gdy liczba dostępnych projektów 10-krotnie przewyższy możliwości finansowe miasta, nawet przy wsparciu rządu centralnego”.

W końcu ktoś musi zapłacić, aby pokryć zwrot kosztów — jest to niewygodna kwestia, o której zwykle zapomina się podczas dyskusji na temat dekarbonizacji miast. Natomiast EBOiR angażuje się w to bezpośrednio, współpracując z miastami, aby pomóc im zrozumieć ich obecną zdolność finansową. Następnie przedstawiane są możliwości jej zwiększenia, aby zmaksymalizować swój potencjał w zakresie projektów dekarbonizacji.

Co ciekawe, niektóre organizacje mają model biznesowy z modelem finansowania, który jest pośrednio zielony. „W zasadzie w ogóle nie korzystamy z „zielonego” finansowania, częściowo dlatego, że inwestujący w nasz produkt są już przekonani do naszej zrównoważonej strategii i generowanych przez nią zysków” — powiedział Tom Mackellar z Lendlease. „Inwestujący w budynki ekologiczne oraz neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla, osiągają lepsze wyniki, zazwyczaj przewyższające rynek średnio o trzy punkty procentowe rocznie w ciągu trzech lat”.

Wnioski

Być może najbardziej uderzającym aspektem sesji plenarnej poświęconej dekarbonizacji miast był nacisk na praktyczne aspekty niezbędne do ułatwienia dekarbonizacji. Uczestnicy panelu jasno stwierdzili, że kluczowe przejście od sprawdzonych koncepcji do konkretnych projektów dekarbonizacji wymaga zajęcia się tymi praktycznymi aspektami.

Choć niektóre z tych działań już zostały zrealizowane, panel zwrócił również uwagę na pewne istotne luki — zwłaszcza w zakresie kierowania środków finansowych do właściwych potrzeb i grup demograficznych. Przykładem finansowania właściwej potrzeby jest przywrócenie równowagi finansowej między efektywnością energetyczną a odnawialnymi źródłami energii, ale istotnym elementem osiągnięcia tego celu jest również finansowanie właściwej grupy demograficznej — co podkreśliła Myriam Maestroni. „Niedawno jeden z banków zapytał mnie, w jaki rodzaj ekologicznego projektu powinni zainwestować” — zaznaczyła. „Powiedziałam, że jeśli nie zamierzają inwestować w farmy słoneczne czy wiatraki, powinni znaleźć 10 000 MŚP lub gospodarstw domowych i wyjaśnić im, co należy zrobić, aby bank udzielił im pożyczek na efektywność energetyczną”.

Paneliści

Bruno Hervet, wiceprezes Zarządu Smart & Resourceful Cities, GROUPE SUEZ

Bruno Hervet kieruje strategią i działaniami Grupy SUEZ w zakresie rozwoju i innowacji miejskich, zarówno we Francji, jak i na arenie międzynarodowej. Reprezentuje również Grupę SUEZ w różnych organach krajowych zajmujących się eksportem francuskiego doświadczenia w zakresie zrównoważonego rozwoju miast.

Tom Mackellar, dyrektor finansowy Europe Lendlease

Tom Mackellar jest dyrektorem finansowym Lendlease Europe od 2016 roku i odpowiada za wszystkie obszary finansów, w tym strategię, inwestycje, wyniki biznesowe oraz nadzór nad działaniami związanymi z pozyskiwaniem kapitału w regionie.

Myriam Maestroni, prezes Economie d'Energie, Prezes ON5 Company (Wielka Brytania / Włochy / Hiszpania)

Myriam Maestroni zajmowała stanowiska kierownicze w różnych ważnych europejskich firmach energetycznych, zanim założyła firmę Economie d'Energie, która projektuje i wdraża nowe modele biznesowe wymagane w dziedzinie transformacji energetycznej. Jest również dyrektorem firmy McPhy, która specjalizuje się w technologiach wodorowych, a także BoostHeat, start-upu przemysłowego specjalizującego się w produkcji wysokowydajnych kotłów.

Josué Tanaka, dyrektor zarządzający, Efektywność Energetyczna i Zmiany Klimatu, Strategia Operacyjna i Planowanie, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

Josué Tanaka jest dyrektorem zarządzającym EBOiR odpowiedzialnym za strategię operacyjną i planowanie w banku oraz za kierowanie jego działaniami w zakresie efektywności energetycznej i zmian klimatycznych. Od 2006 roku kieruje działaniami EBOiR na rzecz zwiększenia finansowania działań związanych z klimatem w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w południowych i wschodnich krajach śródziemnomorskich.

Sondaże wśród publiczności

Podczas sesji plenarnej pt. „Dekarbonizacja miast” przeprowadzono ankietę wśród publiczności, w której zadano dwa powiązane pytania. Wyniki prezentowały się następująco:

Jakie powinny być priorytety miast, gdy myślą one o dekarbonizacji?

• Transport i mobilność: 39-40%
• Inspirowanie zmian zachowań wśród obywateli: ~20%
• Budynki i nieruchomości: 16%
• Źródła energii: 14%

Jak ważne jest Pana/Pani zdaniem finansowanie ekologiczne jeśli chodzi o dostarczanie odpowiednich zachęt lub redukcję emisji dwutlenku węgla?

• Ważne: 42%
• Bardzo ważne: 39%